Geen peil op peilingen te trekken

Bij de Brexit werden we allen verrast: niemand had
deze uitkomst verwacht.  Evenzo bij de Amerikaanse
verkiezingen werd niet voor mogelijk gehouden dat
Trump gekozen zou worden.  In Nederland vragen
journalisten zich openlijk af, hoe dat kan of zal
gaan met onze verkiezingen: krijgen we hier ook
Amerikaanse toestanden?  Kortom, waarom is er geen
peil op onze peilingen meer te trekken?

Stemmen is eenvoudig gezegd een keus maken: ja of
nee, eens of oneens, kies een persoon of partij,
enzovoort.  Het gaat bij stemmen echter om
ultracomplexe zaken die je niet zo maar even
begrijpt, of het nu de Brexit, de Oekraine of de
verkiezingen zijn.  Stemwijzers helpen hierbij.
Daarnaast wordt complexiteit ook plat geslagen
door soundbytes waarvan onduidelijk is of ze,
zoals bij stemwijzers, correct zijn.  Het is vaak
beinvloeding ten faveure van een bepaalde
uitkomst.

Er is veel ruis op de lijn: verdraaiing van
feiten, opblazen van kleinigheden, lijken in de
kast, nepnieuws dat viraal gaat, advertenties,
drogredenen.  Het verschil tussen een drogreden en
een logische redeneerlijn is lastig te zien.
Zelden hoor ik mensen roepen ah een tertium non
datur, maar daar trap ik niet in!  Leuk
geprobeerd, deze ignoratio elenchi.  Ook de
virtuele wereld zit er vol mee: zie Lubach's
uitzending over vaccinatie gevoed wordt door
nepnieuws.

Mensen gaan er voetstoots van uit dat Facebook
nieuws is en bovendien correct.  Overigens een
bekende drogreden: het argumentum ad chartam.
Maar zoals een gevleugelde uitdrukking over
websites gaat: als een dienst gratis is, ben jij
het product!  Facebook en Google varen wel bij
advertenties voorschotelen aan gebruikers.  Dat is
de must-have; correct nieuws is een nice-to-have.

Als je analytisch bent en correcte en foute logica
kunt onderscheiden, zelfs dan heb je een kluif aan
het kaf van het koren scheiden.  Of er een
oorzakelijk verband is weet ik niet maar de
scheiding van stemvoorkeuren loopt tegenwoordig
meer en meer langs opleidingsniveau.  Bij de
Brexit werd dat pijnlijk duidelijk: de BBC liet
zien dat in streken met de minste afgestudeerden
28 van de 30 voor een Brexit stemden en in de
streken met de meeste afgestudeerden stemden 29
van de 30 bij Europa blijven.

Natuurlijk zijn er meer scheidingslijnen, maar
zoals Bloomberg het verwoordde: "There are many
demographic fault lines emerging in this year’s
presidential campaign, but few are deeper than the
division among likely voters based on educational
attainment."  Bijvoorbeeld: blank en niet
gestudeerd kiest 4 keer vaker Trump dan Clinton.

Data is macht, en bedrijven met veel data kunnen
vaak veel zien.  Een Facebook of LinkedIn profiel
als graadmeter voor stempeilingen?  Klinkt gek met
al dat nepnieuws, maar het werkt blijkbaar: social
media analisten zagen de winst van Trump reeds
maanden van te voren aankomen.  Monitoring van
voorkomens van relevante termen (I voted, Clinton
Trump, etc) op social media waren input voor die
conclusie.

Dit is niet nieuw: als velen op twitter roepen dat
ze niet kunnen pinnen zal er wel een storing zijn.
Samen met robuustere data krijg je dan op
allestoringen.nl een heel aardig beeld.  Google
weet heel snel of er iets met griep aankomt, maar
is minder accuraat wat precies.  In combinatie met
medische onderzoeksuitslagen krijg je dan tijdige
en hoogkwalitatieve voorspellingen van
bijvoorbeeld een griepepidemie.  Als je bij
peilingen naast de klassieke methodes ook gebruik
maakt van big data vanuit social media krijg je
wellicht weer hogere predictieve waarde.

X

Meer weten over de wondere wereld van ICT
in Jip en Janneke taal? Ga dan naar de
knipselkrant van Chris Verhoef

Prof. dr Chris Verhoef is hoogleraar informatica
aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en
wetenschappelijk adviseur voor overheid en
bedrijfsleven.  Hij schrijft regelmatig een
column in de AG.  Hij is te bereiken via email:
x@cs.vu.nl.  Deze tekst is copyright SDU.  Niets
van deze uitgave mag zonder schriftelijke
toestemming van de uitgever worden overgenomen of
worden gepubliceerd.