Gezocht: Visfileerder met graad

Wat hebben de agrarische sector, de
binnenscheepvaart, slachterijen,
visfileerbedrijven, en de kleinmetaal gemeen
met wetenschappelijk onderzoek?  Het zijn de
vijf sectoren waarin mensen uit de nieuwe
EU-lidstaten vanaf deze maand gemakkelijker
aan de slag komen in Nederland.  In deze
branches is volgens het Ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid "veelal
sprake van een (dreigend) tekort aan
Nederlandse werknemers."

Onlangs kregen we nog te horen van een paar
economen dat er geen tekort aan beta's is,
want door de grote vraag en het krappe
aanbod zouden de salarissen dan erg gestegen
moeten zijn.  Omdat dat niet het geval was,
kon er ook geen tekort zijn.  Als het zo
gemakkelijk in elkaar zou zitten, is er ook
geen tekort aan blauw op straat, verplegend
personeel, aarbeienplukkers, en meer, want
de salarrissen zijn niet exhorbitant
gestegen.  Dat lijkt dus een onzinverhaal,
en de actie van het Ministerie bevestigt
dat.  We mogen dus mensen uit de nieuwe
lidstaten halen om wetenschappelijk
onderzoek te doen zonder de administratieve
rompslomp die dat normaal met zich
meebrengt.

Is dat goed nieuws voor IT-Nederland?  Als
er genoeg middelen voor software onderzoek
worden geoormerkt wel, anders heeft het voor
IT-onderzoek, het fundament van vrijwel elke
innovatie, weinig zin.  In ieder geval is
dit beter dan de eerdere poging door een
salarisgrens van 45000 Euro voor immigranten
te stellen.  Dat zou kenniswerkers aan
moeten trekken maar de vrees bestond dat
vooral prostituees op die grond binnen
zouden komen.

Hoe liggen deze initiatieven in de nieuwe
lidstaten?  Men vreest daar dat de jeugd een
enkeltje breintrein naar het rijke Westen
neemt.  En dat blijkt ook enigszins uit
EU-onderzoek.  Tenminste 40% van de jeugd
tussen 15 en 24 jaar in de nieuwe lidstaten
droomt wel eens over wonen in het Westen.
En dat zijn niet alleen kansarmen:  als je
je bijvoorbeeld beperkt tot de
studentenpopulatie, dan blijkt dat in de
komende vijf jaar 11 tot 13% denkt aan
vertrek uit eigen land.  Als je je nog
verder beperkt tot diegenen met uitgewerkte
plannen, dan daalt het percentage tot 2.5%
van de studenten, en 1% van de
afgestudeerden.  Dat soort zaken moet je
uiterst serieus nemen, want als de toplaag
verdwijnt betekent dat een heus risico op
stokkende economische groei en negatieve
consequenties voor de ontwikkeling van de
nieuwe EU-lidstaten.  De EU onderkent dat
ook.

Dus in tegenstelling tot wat we de hele tijd
horen over een invasie van goedkope
arbeidskrachten lijkt het er dus op dat de
voordelen voor de oudere lidstaten legio
kunnen zijn.  Vers bloed om het tekort aan
kenniswerkers aan te zuiveren.  En op de
koop toe komt men ook ander werk opknappen
dat hier niet populair lijkt te wezen.

Wat doen we hier eigenlijk nog wel, vraag je
je af?  Het Westen lijkt welzijn boven
welvaart te prevaleren.  De VS zijn
bijvoorbeeld van hun geloof gevallen als het
gaat om overwerk.  Onbetaald overwerken was
goed voor lijf en leden, het bedrijfsleven,
en dus het land.  Da's nu anders.  Wal*Mart
moet 172 miljoen dollar betalen aan 116000
mensen wegens het stelselmatig niet
uitbetalen van een halfuurtje lunchpauze.
Das een duur rondje, maar pas het eerste
want er komen nog 69 zaken tegen Wal*Mart
over dit soort dingen.  Maar ook Citigroup
betaalde onlangs bijna 100 miljoen dollar
voor achterstallig onbetaald overwerk om
claims van employees te schikken.  Het eind
is nog niet in zicht voor dit nieuwe gat in
de juridische markt.

Verder pleitte een machtige Amerikaanse
vakbond recentelijk voor sancties tegen
China via de Wereldhandelsorganisatie omdat
Peking de internationale arbeidsstandaarden
aan de laars zou lappen.  Daardoor zou een
miljoen banen in de USA verloren zijn
gegaan.  "Exploitation of human beings
through repression of fundamental rights for
economic gain is both morally repugnant and
economically dangerous" aldus Richard
Trumka.  Vast waar, maar de realiteit gebied
dat dit geen antwoord kan zijn op offshoring
van hoog-routinematig laag-probleemoplossend
werk naar lage-lonen landen.  Het leven is
daar namelijk goedkoper.

Productiviteitsgroei is een probaat middel
bij dit soort zaken.  Dan kun je de
vergrijzing en de pensioenen blijven
betalen, met eventueel een beetje langer
werken.  Ter vergelijk, in 1950 was de
vergrijzingsratio 18:1 in de USA, en dat is
vandaag zo'n drie werkenden op een
pensionado.  Die enorme groei in
niet-werkenden ten opzicht van werkenden is
zonder een centje pijn verlopen, omdat die
gepareerd is door een dito
productiviteitsgroei.  De stap van 18:1 naar
3:1 is veel dramatischer dan die van 3:1
naar zeg 2:1. Dus dat moet ook gewoon lukken
via innovatie.

Ik hoop dan ook dat we niet langer
schrijnende reportages van intellectuelen
uit Polen hoeven zien die hier asperges
steken of basilicum inpakken omdat ze geen
droog brood kunnen verdienen met hun hoge
opleiding in het thuisland.  Dan kunnen we
binnenkort visfileerders met een academische
graad recruteren voor de kenniseconomie.

X

Meer weten over de wondere wereld van ICT 
in Jip en Janneke taal? Ga dan naar de
knipselkrant van Chris Verhoef

Prof. dr Chris Verhoef is hoogleraar informatica 
aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.  Hij
schrijft maandelijks een column in AG II.  hij is
te bereiken via email:  x@cs.vu.nl.  Deze tekst is 
copyright SDU.  Niets van deze uitgave mag zonder
schriftelijke toestemming van de uitgever worden
overgenomen of worden gepubliceerd.